رمضان، ماه نهم از ماههاى قمرى بین شعبان و شوال است، این کلمه به معناى تابش گرما و شدت تابش خورشید است. به گفته بعض اهل لغت رمضان به معنى سنگ گرم است وبرخی نیز گفته اند شاید برگرفته ازریشه رمض باشد که به معنى سوختن است زیرا که ماه صیام گناهان را مىسوزاند . اما صوم و روزه در مفهوم فقهی آن عبارت است از احتراز از خوردن و آشامیدن و مفطرات دیگر از طلوع صبح تا غروب آفتاب . در قرآن مجید یک بار کلمه رمضان و چهارده بارکلمات صوم و صیام و صائمین و صائمات ... آمده است. بنابر بر خی احادیث نیز ، رمضان اسمى از اسماء باریتعالی است . هشام بن سالم روایت می کند : ما هشت نفر از رجال در محضر حضرت ابى جعفر امام باقر(ع) بودیم، پس سخن از رمضان به میان آوردیم. امام ع فرمود: نگوئید این است رمضان، و نگوئید رمضان رفت و یا آمد، زیرا رمضان نامى از اسماء الله است که نمىرود و نمىآید که شىء زائل و نابود شدنى مىرود و مىآید، بلکه بگوئید ماه رمضان، پس ماه را اضافه کنید در تلفظ به اسم، که اسم اسم الله است، و ماه رمضان ماهى است، که قرآن در او نازل شده است، و خداوند آن را مثل عید قرار داده است همچنانکه پروردگار بزرگ عیسى بن مریم (س) را براى بنى اسرائیل مثل قرار داده است .از حضرت على بن ابى طالب (ع ) نیز مروی است که فرمود: لا تقولوا رمضان و لکن قولوا شهر رمضان فانکم لا تدرون ، نگویید رمضان و بگویید ماه رمضان زیرا شما به راستى نمىدانید که رمضان چیست . اما علاوه بر اینها در ک برکات این ماه مبارک بسی مهمتر از معانی آن می نماید . امام زین العابدین (ع) این آگاهى و معرفت را ملتمسانه از پروردگارش طلب مى کند: خدایا بر محمد و آل او درود فرست و شناخت فضیلت ماه رمضان و بزرگداشت حرمتش را به ما الهام فرما. شناخت ماه رمضان و آگاهى از چیستى آن ، ضمن آن که خود نعمتى بزرگ و موهبتى گرانبهاست ، راه گشاى کیفیت برخورد و چگونگى رفتار با آن نیز است . در پرتو شناسایى موقعیت و شناخت جایگاه ماه خدا است که انسان مومن هنگام حلول و تشریف فرمایى آن, مى تواند استقبال شایسته از آن به عمل آورد. درکلامی از سلمان فارسى آمده است: رسول خدا (ص) در آخرین روز ماه شعبان براى ما سخنرانى کرد و چنین فرمود: ماه رمضان، ماهى مبارک ، ماهى که در آن ، شب قدر که از هزار شب برتر است ، سایه خود را بر شما گسترده است.... همچنین از رسول خدا (ص) روایت شده که آن حضرت همیشه در شب اول ماه رمضان این گونه دعا مى خواند: حمد و سپاس خدایى را که ما را به تو اى ماه مبارک کرامت بخشید... و از امام صادق (ع) نیز روایت شده که آن حضرت در آخرین شب ماه شعبان و در نخستین شب ماه رمضان این دعا را مى خواند: بارالها! این ماه مبارک که در آن قرآن ، براى راهنمایى مردم ، نشانه هدایت و جداکننده حق و باطل فرو فرستاده شد ، فرا رسید...